Bajkoterapia jest jedną z metod terapii wykorzystywaną do pracy z dziećmi wymagającymi wsparcia ze strony osób trzecich. Realizuje się ją poprzez czytanie dzieciom w przedszkolu opowieści terapeutycznej.
Źródeł bajkoterapii można doszukiwać się w teoriach Bruna Bettelheima. Szeroko o wartościach baśni dla rozwoju dziecka pisał w książce „Cudowne i pożyteczne”. „O znaczeniach i wartościach baśni” bada baśnie z punktu widzenia psychoanalizy, zajmuje się przede wszystkim tymi aspektami baśni, które związane są treściami psychologicznymi i tym, jak wpływają one na dziecko. Bajkoterapię stosuje się w psychoterapii, terapii pedagogicznej i arteterapii.
Bajki i baśnie mają duże znaczenie w rozwoju i wychowaniu dzieci:
- Pomagają dzieciom radzić sobie z szeregiem problemów egzystencjalnych, które są dla człowieka uniwersalne w każdej epoce. Ich nieocenioną wartością, jest zatem odkrywanie obszarów wyobraźni, do których dziecko nie dotarłoby samo. oddziałują na psychikę poprzez identyfikację z pozytywnym bohaterem,
- Pozwalają rozpoznać wewnętrzne problemy dziecka oraz dają sposoby radzenia sobie z nimi,
- Wspierają rozwój osobowości poprzez wyjaśnianie pojęć, odczuć, doznać dotyczących psychiki dziecka,
- Zachęcają do aktywnego pokonywania napotkanych trudności oraz do nawiązywania pozytywnych relacji z innymi oraz światem przyrody,
- Przekazują problemy egzystencjalne w sposób uproszczony, co pozwala skoncentrować się młodemu odbiorcy na konkretnym problemie. W sposób jednoznaczny odróżnia się dobro od zła,
- Niosą ze sobą pozytywny ładunek. Przekazują one swoim odbiorcom, że trudności są, co prawda, elementem ludzkiego życia, ale jeśli walczy się z nimi, a nie ucieka, można wszystkie je pokonać i zwyciężyć. Dają nadzieję, że nawet najsłabszy i niepozorny może zostać zwycięzcą,
- Zapewniają dziecku aktywność wyobraźni i związek z rzeczywistością,
- Pomagają również w odkrywaniu własnej tożsamości, wskazuje na doświadczenia potrzebne w jego rozwoju,
- Słuchanie i równoczesne przeżywanie bajek i baśni przede wszystkim kształtuje i rozwija wyobraźnię dziecka, która jest podstawą rozwoju wielu innych procesów i właściwości psychicznych dzieci,
- Sprzyja rozwojowi uwagi , wymaga wiązania poszczególnych zdarzeń w pewne sensowne całości, przewidywanie ich następstw. Sprzyja rozwojowi uwagi, która jest podstawą koncentracji, bardzo ważnej szczególnie w procesie uczenia się dziecka. Doświadczenia przeżywane w toku słuchania bajek i baśni wpływają na uspołecznienie dziecka,
- W przeżyciach bohaterów literackich dziecko rozpoznaje również własne stany uczuciowe. Przeżycia bohaterów są dobra okazją do uświadamiania sobie własnych przeżyć.Porównując swoje zachowania z dostarczanymi wzorami moralnymi, rozwija zdolność samooceny i rozumienia własnych i cudzych zachowań.
Dokonując analizy psychologicznej licznych baśni Bettelheim wysunął teorie mówiące, że jeśli opowieść ma zainteresować dziecko, musi obudzić w nim ciekawość i uruchomić jego wyobraźnię. Ponadto, jeśli ma ona wpłynąć na jego życie, musi pomóc dziecku w rozwijaniu jego inteligencji, porządkowaniu uczuć oraz dotyczyć jego problemów i trudności, z jakimi się boryka.
Wśród bajek terapeutycznych: można wyróżnić:
- bajki psychoterapeutyczne,
- psychoedukacyjne
- relaksacyjne.
Każda z nich dedykowana jest dzieciom z innymi problemami. Bajkoterapia pomaga w przezwyciężeniu lęków związanych z różnymi sytuacjami. Wykorzystuje się odpowiednio dobrany tekst. Dzięki temu w psychice dziecka pojawia się pozytywne myślenie, dzieci zaczynają rozumieć swoje uczucia, ich przejawy, a także przyczyny. Bajki terapeutyczne pokazują jak trzeba sobie radzić i przedstawiają pewne wzorce postępowania. Sprawiają, że dzieci zaczynają rozumieć świat, w którym żyją, przestają czuć się samotnie.
